Trước đây, việc sử dụng thang máy để sơ tán trong các tình huống khẩn cấp từng là điều cấm kỵ. Tuy nhiên, với sự ra đời của Tiêu chuẩn EN 81-76:2025, quan niệm này đã thay đổi hoàn toàn, mở ra một hướng đi mới trong thiết kế thang máy sơ tán – đặc biệt dành cho người khuyết tật và những người gặp khó khăn trong di chuyển.

EN 81-76:2025 là bộ tiêu chuẩn đầu tiên quy định rõ các yêu cầu an toàn về cấu tạo, lắp đặt và vận hành thang máy sơ tán, giúp đảm bảo an toàn tối đa cho người sử dụng trong các tình huống khẩn cấp.

1. Cơ chế hoạt động của thang máy sơ tán

Hoạt động của thang máy sơ tán được thiết kế tương tự như thang máy cứu hỏa, nhưng bổ sung nhiều tính năng ưu việt hơn:

• Giai đoạn 1: Khi nhận tín hiệu sơ tán, cabin thang máy sẽ tự động di chuyển về tầng thoát hiểm được chỉ định (Evacuation Exit Landing – EEL). Sau khi tất cả hành khách rời khỏi cabin, cửa thang sẽ tự động đóng lại để sẵn sàng cho lượt tiếp theo.

• Giai đoạn 2: Sau khi kích hoạt chế độ vận hành sơ tán (bằng tay hoặc tự động), thang máy sẽ hoạt động theo một trong ba chế độ sau, tùy thuộc vào thiết kế và chiến lược sơ tán của tòa nhà:

  • Chế độ vận hành sơ tán tự động: Thang máy tự động nhận các lệnh gọi từ bên ngoài, đưa hành khách đến tầng thoát hiểm. Nếu tải trọng dưới 20% tải trọng định mức, thang có thể dừng ở các tầng trung gian để đón thêm người. Hệ thống có thể được cài đặt để sơ tán toàn bộ các tầng hoặc chỉ các khu vực được chỉ định bởi hệ thống quản lý tòa nhà (BMS).

  • Chế độ vận hành sơ tán hỗ trợ từ xa: Thang máy được điều khiển hoàn toàn từ trung tâm bởi nhân viên hỗ trợ sơ tán. Hệ thống giám sát video và liên lạc hai chiều giữa cabin, các tầng và trung tâm điều khiển giúp đảm bảo quá trình sơ tán diễn ra an toàn, hiệu quả.

  • Chế độ vận hành sơ tán có người điều khiển: Một nhân viên hỗ trợ sẽ trực tiếp đi cùng cabin, chủ động điều khiển thang máy dựa trên các lệnh gọi từ các tầng, đảm bảo hỗ trợ tối đa cho người cần sơ tán.

2. Phân loại thang máy sơ tán theo EN 81-76:2025

Theo Tiêu chuẩn EN 81-76:2025, thang máy sơ tán được chia thành hai loại chính, phù hợp với từng quy mô và đặc điểm của tòa nhà:

Loại A – Dành cho tòa nhà nhỏ

• Đối tượng áp dụng: Các tòa nhà quy mô nhỏ, như nhà ở, không thuộc diện bắt buộc phải lắp đặt thang máy chữa cháy.
• Yêu cầu kỹ thuật:
  • Tải trọng định mức tối thiểu 630 kg.
  • Không bắt buộc phải vận chuyển cáng cứu thương.
  • Không yêu cầu chế độ vận hành từ xa.
  • Chỉ cần bố trí một tầng thoát hiểm (EEL) cho chiến lược sơ tán.
  • Nếu không có nguồn điện dự phòng, thang máy phải được trang bị chế độ cứu hộ tự động.

Loại B – Dành cho tòa nhà lớn

• Đối tượng áp dụng: Các tòa nhà lớn, có số lượng người cần sơ tán nhiều hoặc tình huống sơ tán phức tạp.
• Yêu cầu kỹ thuật:
  • Tải trọng định mức tối thiểu 1.000 kg.
  • Bắt buộc phải có nguồn điện dự phòng.
  • Được áp dụng cho các tòa nhà thuộc diện bắt buộc phải lắp đặt thang máy chữa cháy theo quy định.

3. Các yêu cầu kỹ thuật đối với thang máy sơ tán

Tiêu chuẩn EN 81-76:2025 đặt ra nhiều yêu cầu nghiêm ngặt nhằm đảm bảo an toàn tối đa cho thang máy sơ tán trong các tình huống khẩn cấp:

• Cửa sập khẩn cấp: Cabin thang máy phải được trang bị cửa sập thoát hiểm theo tiêu chuẩn EN 81-20, giúp hỗ trợ giải cứu hành khách khi cần thiết. Đối với thang máy Loại B, kích thước cửa sập sẽ lớn hơn để đáp ứng nhu cầu sử dụng cao hơn.
• Hệ thống kích hoạt: Thang máy cần có đầu vào tín hiệu hoặc công tắc chuyên dụng để kích hoạt chế độ sơ tán (Giai đoạn 1).
• Hệ thống thông báo: Cabin và các tầng thoát hiểm phải được trang bị hệ thống thông báo và màn hình hiển thị rõ ràng, giúp hướng dẫn và cập nhật thông tin cho hành khách.
• Liên lạc và giám sát: Tùy theo chế độ vận hành, thang máy phải có hệ thống liên lạc âm thanh hai chiều, bảng điều khiển và hệ thống giám sát video (đặc biệt với chế độ vận hành từ xa).
• Thông báo ngừng hoạt động: Thang máy cần có chức năng gửi tín hiệu “ngừng dịch vụ” khi môi trường xung quanh không còn an toàn (ví dụ: phát hiện khói tại cửa tầng, trong giếng thang hoặc lối thoát hiểm).

4. Các yêu cầu đối với tòa nhà lắp đặt thang máy sơ tán

Để đảm bảo hiệu quả và an toàn khi sử dụng thang máy sơ tán, tòa nhà cần đáp ứng các điều kiện sau:

• Giếng thang máy sơ tán: Phải là khoang chống cháy riêng biệt, bảo vệ thiết bị thang máy khỏi tác động của lửa và nước.
• Tầng thoát hiểm: Thang máy có thể phục vụ một hoặc nhiều tầng thoát hiểm (đặc biệt với Loại B), giúp linh hoạt chuyển đổi điểm sơ tán khi cần thiết.
• Khu vực an toàn: Trước các tầng thang máy sơ tán cần bố trí sảnh an toàn để người chờ sơ tán tập trung. Có thể kết hợp khu vực này với cầu thang bộ.
• Nguồn điện dự phòng: Tòa nhà phải trang bị nguồn điện phụ, đặc biệt bắt buộc với thang máy sơ tán Loại B.

Tại các công trình siêu cao tầng, thang máy là một phần của kế hoạch phòng cháy chữa cháy, sơ tán.

( Nguồn: Tạp chí thang máy )

5. Yêu cầu về nguồn điện và xử lý sự cố

• Nếu nguồn điện bị gián đoạn hoặc chuyển đổi, thang máy phải hoạt động trở lại trong vòng 60 giây.
• Thang máy Loại A không bắt buộc có nguồn điện phụ nhưng phải có chế độ cứu hộ tự động. Ngược lại, thang máy Loại B bắt buộc phải có nguồn điện dự phòng.

6. Hướng dẫn sử dụng, đào tạo và bảo trì

EN 81-76:2025 yêu cầu rõ ràng về công tác hướng dẫn, đào tạo và bảo trì:

• Hướng dẫn sử dụng: Nhà sản xuất, nhà cung cấp và đơn vị lắp đặt phải cung cấp đầy đủ tài liệu hướng dẫn về quy trình vận hành và các chế độ hoạt động của thang máy sơ tán.
• Đào tạo:
  • Đào tạo chuyên sâu cho nhân sự chỉ huy sơ tán, đặc biệt về các chế độ điều khiển có người hỗ trợ hoặc điều khiển từ xa.
  • Hướng dẫn người dân sử dụng thang máy sơ tán trong trường hợp khẩn cấp, thay đổi nhận thức truyền thống “không dùng thang máy khi có hỏa hoạn”.
• Kiểm tra và diễn tập: Thường xuyên tổ chức kiểm tra, diễn tập mô phỏng tình huống khẩn cấp để đảm bảo mọi người nắm vững quy trình và thiết bị hoạt động tốt.
• Bảo trì: Thang máy và toàn bộ hệ thống liên quan (nguồn điện, liên lạc) phải được bảo trì, kiểm tra định kỳ để đảm bảo luôn sẵn sàng hoạt động.

Kết luận

Tiêu chuẩn EN 81-76:2025 là bước tiến quan trọng trong việc nâng cao an toàn cho người khuyết tật và mọi đối tượng trong các tình huống khẩn cấp. Tuy nhiên, việc triển khai rộng rãi tiêu chuẩn này sẽ cần thời gian, sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan và giải quyết nhiều thách thức thực tiễn như xác định số lượng, kích thước thang máy phù hợp, cũng như xây dựng các chiến lược sơ tán tối ưu cho từng loại công trình.

Liên hệ Ances Elevator

Ances Elevator – Đa dạng giải pháp về di chuyển thông tầng
Tư vấn, cung cấp & lắp đặt trọn gói thang máy toàn quốc
Hotline: 0909 719 794
Website: www.anceselevator.com
Email: info@anceselevator.com