"Thang máy rơi" là một trong những nỗi sợ phổ biến nhất của người dùng khi sử dụng thang máy, đặc biệt là tại các tòa nhà cao tầng. Mặc dù thang máy là một phương tiện di chuyển tiện lợi và an toàn, nhưng những sự cố như kẹt thang máy, nhốt người, hay thậm chí là thang máy rơi tự do vẫn thỉnh thoảng xảy ra và được báo cáo trên các phương tiện truyền thông, làm tăng thêm nỗi lo sợ của người dân. Vậy thực chất những nguyên nhân nào dẫn đến các sự cố này và làm thế nào để phòng tránh?

1. Các Tình Huống Thang Máy Rơi Thường Gặp

Theo các chuyên gia kỹ thuật, có hai tình huống phổ biến thường bị nhầm lẫn là thang máy rơi:

1.1 Cabin Thang Máy Rơi Tự Do

Đây là tình huống kinh hoàng nhất mà mọi người thường hình dung khi nhắc đến tai nạn thang máy. Tuy nhiên, thực tế, việc cabin thang máy rơi tự do gần như không thể xảy ra trừ khi toàn bộ các sợi cáp tải cabin và cáp bộ khống chế vượt tốc (Governor) đều bị đứt hoàn toàn. Tình huống này chỉ có thể xảy ra trong các trường hợp thiên tai hoặc tai nạn cực kỳ nghiêm trọng như động đất, sóng thần, hoặc nổ bom làm sập tòa nhà. Ngoài ra, nếu thang máy quá cũ và không được bảo dưỡng định kỳ, các dây cáp có thể bị mòn, đứt một phần, dẫn đến khả năng chịu lực giảm sút và tăng nguy cơ tai nạn.

Hệ thống dây cáp tải cabin thang máy thông thường sử dụng 4 – 6 sợi cáp chắc chắn, để đứt toàn bộ những sợi cáp này là rất khó

1.2 Cabin Thang Máy Trôi Với Tốc Độ Cao

Đây là tình huống phổ biến hơn và thường bị hiểu lầm là "rơi tự do". Sự cố này có thể xảy ra khi cabin thang máy bất ngờ trôi xuống với tốc độ lớn hơn tốc độ định mức do các vấn đề về cơ khí hoặc điện. Một ví dụ điển hình là sự cố thang máy tại Chung cư HH Linh Đàm, nơi thang máy trôi từ tầng 18 xuống tầng 1.

Nguyên nhân của tình huống này có thể xuất phát từ:

• Cơ khí:

  • Hỏng hoặc mòn phanh: Hệ thống phanh điện từ và phanh cơ khí (phanh nêm) bị hỏng hoặc mòn dẫn đến việc thang máy không giữ được vị trí, gây trượt hoặc trôi cabin.
  • Puli máy kéo và cáp tải bị mòn: Khi puli và cáp tải bị mòn, độ ma sát giảm, dẫn đến việc cáp trượt trên puli, gây ra hiện tượng cabin trôi nhưng chưa kích hoạt bộ khống chế vượt tốc.
  • Đối trọng không đủ khối lượng: Nếu trong quá trình lắp đặt, đối trọng không đủ khối lượng cần thiết, khi cabin chở quá nhiều người hoặc hàng hóa, hiện tượng trôi có thể xảy ra.

• Điện:

  • Thiết bị cảm biến và công tắc hành trình không ổn định: Các cảm biến an toàn và công tắc hành trình nếu hoạt động không đúng, có thể dẫn đến tình trạng thang máy dừng đột ngột hoặc trượt trôi cabin.
  • Hệ thống kiểm soát tải trọng không chính xác: Khi hệ thống kiểm soát tải trọng bị lỗi, không nhận biết được tải trọng thực tế, thang máy có thể tiếp tục hoạt động ngay cả khi đã vượt quá tải trọng định mức, dẫn đến sự cố trượt.

• Kỹ thuật viên:

  • Sai sót trong bảo trì và lắp đặt: Nếu kỹ thuật viên không được đào tạo bài bản, việc bảo trì và lắp đặt có thể gây ra những sai sót nghiêm trọng, chẳng hạn như không phát hiện ra các vấn đề như mòn cáp, phanh không chính xác, hoặc không kiểm tra hệ thống công tắc an toàn.
  • Thay đổi tham số không hợp lý: Một số hệ thống điều khiển thang máy dễ bị thay đổi tham số, nếu kỹ thuật viên tùy tiện thay đổi mà không hiểu rõ bản chất có thể gây ra những lỗi vận hành nghiêm trọng.

Đảm bảo thiết kế hố thang máy có thiết bị giảm chấn để phòng ngừa tình huống cabin hoặc đối trọng thang máy di chuyển quá hành trình cho phép

2. Cách Phòng Ngừa Sự Cố Thang Máy

Để đảm bảo an toàn, ngăn ngừa tình trạng thang máy rơi hoặc trôi, cần thực hiện nghiêm túc các biện pháp sau:

2.1 Lắp Đặt và Bảo Trì Đúng Quy Trình

Việc lắp đặt và bảo trì thang máy phải tuân thủ các quy trình kỹ thuật nghiêm ngặt. Mọi thiết bị và linh kiện cần được kiểm định chất lượng trước khi đưa vào sử dụng. Quá trình bảo trì định kỳ cũng cần được thực hiện đầy đủ để phát hiện và khắc phục kịp thời các dấu hiệu hao mòn, hư hỏng.

2.2 Đào Tạo Kỹ Thuật Viên Bài Bản

Kỹ thuật viên là nhân tố quan trọng quyết định đến sự an toàn của thang máy. Vì vậy, việc đào tạo kỹ thuật viên bài bản, đảm bảo họ nắm vững quy trình lắp đặt, bảo trì và xử lý sự cố là điều hết sức cần thiết. Đồng thời, cần thực hiện kiểm tra định kỳ để đánh giá năng lực và chất lượng công việc của họ.

2.3 Kiểm Tra và Thay Thế Linh Kiện Theo Định Kỳ

Các linh kiện và thiết bị của thang máy đều có tuổi thọ nhất định. Chủ đầu tư cần chủ động kiểm tra, thay thế những linh kiện đã hết tuổi thọ để đảm bảo thang máy luôn hoạt động an toàn và hiệu quả.

2.4 Nâng Cấp Thiết Bị An Toàn Cho Thang Máy Cũ

Đối với các thang máy đã cũ, cần nâng cấp bổ sung các thiết bị an toàn theo quy định hiện hành như hệ thống phanh chống rơi (Governor), hệ thống chống trôi cabin (UCMP). Điều này giúp giảm thiểu rủi ro và bảo vệ người sử dụng trước những tình huống xấu có thể xảy ra.

Hệ thông UCMP thường được bổ sung nhằm phòng tránh cabin thang máy chuyển động ngoài ý muốn

3. Kết Luận

Thang máy là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, đặc biệt là tại các tòa nhà cao tầng. Tuy nhiên, việc đảm bảo an toàn cho người sử dụng thang máy đòi hỏi sự chú ý kỹ lưỡng từ khâu lắp đặt, bảo trì đến kiểm tra định kỳ. Hiểu rõ những nguyên nhân gây ra sự cố thang máy và thực hiện các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp giảm thiểu tối đa rủi ro, mang lại sự an tâm cho người dùng.